02/11 SÜLEYMAN'IN ÖZDEYİŞLERİ 23-27

[tr] Süleyman'ın Özdeyişleri 23-27

^23:1 Bir önderle yemeğe oturduğunda
Önüne konulana dikkat et.
² İştahına yenilecek olursan,
Daya bıçağı kendi boğazına.
³ Onun lezzetli yemeklerini çekmesin canın,
Böyle yemeğin ardında hile olabilir.
⁴ Zengin olmak için didinip durma,
Çıkar bunu aklından.
⁵ Servet göz açıp kapayana dek yok olur,
Kanatlanıp kartal gibi göklere uçar.
⁶ Cimrinin verdiği yemeği yeme,
Lezzetli yemeklerini çekmesin canın.
⁷ Çünkü yediğin her şeyin hesabını tutar,
‹‹Ye, iç›› der sana,
Ama yüreği senden yana değildir.
⁸ Yediğin azıcık yemeği kusarsın,
Söylediğin güzel sözler de boşa gider.
⁹ Akılsıza öğüt vermeye kalkma,
Çünkü senin sözlerindeki sağduyuyu küçümser.
¹⁰ Eski sınır taşlarının yerini değiştirme,
Öksüzlerin toprağına el sürme.
¹¹ Çünkü onların Velisi güçlüdür
Ve onların davasını sana karşı O yürütür. kurtarıcılığı vurguluyor.
¹² Uyarıları zihnine işle,
Bilgi dolu sözlere kulak ver.
¹³ Çocuğunu terbiye etmekten geri kalma,
Onu değnekle dövsen de ölmez.
¹⁴ Onu değnekle döversen,
Canını ölüler diyarından kurtarırsın.
¹⁵ Oğlum, bilge yürekli olursan,
Benim yüreğim de sevinir.
¹⁶ Dudakların doğru konuştuğunda
Gönlüm de coşar.
¹⁷ Günahkârlara imrenmektense,
Sürekli RAB korkusunda yaşa.
¹⁸ Böylece bir geleceğin olur
Ve umudun boşa çıkmaz.
¹⁹ Oğlum, dinle ve bilge ol,
Yüreğini doğru yolda tut.
²⁰ Aşırı şarap içenlerle,
Ete düşkün oburlarla arkadaşlık etme.
²¹ Çünkü ayyaş ve obur kişi yoksullaşır,
Uyuşukluk da insana paçavra giydirir.
²² Sana yaşam veren babanın sözlerine kulak ver,
Yaşlandığı zaman anneni hor görme.
²³ Gerçeği satın al ve satma;
Bilgeliği, terbiyeyi, aklı da.
²⁴ Doğru kişinin babası coştukça coşar,
Bilgece davranan oğulun babası sevinir.
²⁵ Annenle baban seninle coşsun,
Seni doğuran sevinsin.
²⁶ Oğlum, beni yürekten dinle,
Gözünü gittiğim yoldan ayırma.
²⁷ Çünkü fahişe derin bir çukur,
Ahlaksız kadın dar bir kuyudur.
²⁸ Evet, soyguncu gibi pusuda bekler
Ve birçok erkeği yoldan çıkarır.
²⁹ Ah çeken kim? Vah çeken kim?
Kimdir çekişip duran?
Yakınan kim? Boş yere yaralanan kim?
Gözleri kanlı olan kim?
³⁰ İçmeye oturup kalkamayanlar,
Karışık şarapları denemeye gidenlerdir.
³¹ Şarabın kızıl rengine,
Kadehte ışımasına,
Boğazdan aşağı süzülüvermesine bakma.
³² Sonunda yılan gibi ısırır,
Engerek gibi sokar.
³³ Gözlerin garip şeyler görür,
Aklından ahlaksızlıklar geçer.
³⁴ Kendini kâh denizin ortasında,
Kâh gemi direğinin tepesinde yatıyor sanırsın.
³⁵ ‹‹Dövdüler beni ama incinmedim,
Vurdular ama farketmedim›› dersin,
‹‹Yeniden içmek için ne zaman ayılacağım?››
^24:1 Kötülere imrenme,
Onlarla birlikte olmayı isteme.
² Çünkü yürekleri zorbalık tasarlar,
Dudakları belalardan söz eder.
³ Ev bilgelikle yapılır,
Akılla pekiştirilir.
⁴ Bilgi sayesinde odaları
Her türlü değerli, güzel eşyayla dolar.
⁵ Bilgelik güçten,
Bilgi kaba kuvvetten üstündür. üstündür›› (bkz. Septuaginta), Masoretik metin ‹‹Bilge güçlü olur, bilgi sahibi gücünü artırır.››
⁶ Savaşmak için yöntem,
Zafer kazanmak için birçok danışman gerekli.
⁷ Ahmak için bilgelik ulaşılamayacak kadar yüksektir,
Kent kurulunda ağzını açamaz.
⁸ Kötülük tasarlayan kişi
Düzenbaz olarak bilinecektir.
⁹ Ahmakça tasarılar günahtır,
Alaycı kişiden herkes iğrenir.
¹⁰ Sıkıntılı günde cesaretini yitirirsen,
Gücün kıt demektir.
¹¹ Ölüm tehlikesi içinde olanları kurtar,
Ölmek üzere olanları esirge.
¹² ‹‹İşte bunu bilmiyordum›› desen de,
İnsanın yüreğindekini bilen sezmez mi?
Senin canını koruyan anlamaz mı?
Ödetmez mi herkese yaptığını?
¹³ Oğlum, bal ye, çünkü iyidir,
Süzme bal damağa tatlı gelir.
¹⁴ Bilgelik de canın için öyledir, bilmiş ol.
Bilgeliği bulursan bir geleceğin olur
Ve umudun boşa çıkmaz.
¹⁵ Ey kötü adam, doğru kişinin evine karşı pusuya yatma,
Konutunu yıkmaya kalkma.
¹⁶ Çünkü doğru kişi yedi kez düşse yine kalkar,
Ama kötüler felakette yıkılır.
¹⁷ Düşmanın düşüşüne keyiflenme,
Sendelemesine sevinme.
¹⁸ Yoksa RAB görür ve hoşnut kalmaz
Ve düşmanına duyduğu öfke yatışır.
¹⁹ Kötülük edenlere kızıp üzülme,
Onlara özenme.
²⁰ Çünkü kötülerin geleceği yok,
Çırası sönecek onların.
²¹ Oğlum, RABbe ve krala saygı göster,
Onlara başkaldıranlarla arkadaşlık etme.
²² Çünkü onlar ansızın felakete uğrar,
İnsanın başına ne belalar getireceklerini kim bilir?
²³ Şunlar da bilgelerin sözleridir:
Yargılarken yan tutmak iyi değildir.
²⁴ Kötüye, ‹‹Suçsuzsun›› diyen yargıcı
Halklar lanetler, uluslar kınar.
²⁵ Ne mutlu suçluyu mahkûm edene!
Herkes onu candan kutlar.
²⁶ Dürüst yanıt
Gerçek dostluğun işaretidir. ‹‹Dürüst yanıt veren dudakları öper.››
²⁷ İlkin dışardaki işini bitirip tarlanı hazırla,
Ondan sonra evini yap.
²⁸ Başkalarına karşı nedensiz tanıklık etme
Ve dudaklarınla aldatma.
²⁹ ‹‹Bana yaptığını ben de ona yapacağım,
Ödeteceğim bana yaptığını›› deme.
³⁰ Tembelin tarlasından,
Sağduyudan yoksun kişinin bağından geçtiğimde
³¹ Her yanı dikenlerin, otların
Kapladığını gördüm;
Taş duvar da yıkılmıştı.
³² Gördüklerimi derin derin düşündüm,
Seyrettiklerimden ibret aldım.
³³ ‹‹Biraz kestireyim, biraz uyuklayayım,
Ellerimi kavuşturup şöyle bir uyuyayım›› demeye kalmadan,
³⁴ Yokluk bir haydut gibi,
Yoksulluk bir akıncı gibi gelir üzerine.
^25:1 Bundan sonrakiler de Süleymanın özdeyişleridir.
Bunları Yahuda Kralı Hizkiyanın adamları derledi.
² Tanrıyı gizli tuttuğu şeyler için,
Krallarıysa açığa çıkardıkları için yüceltiriz.
³ Göğün yüksekliği, yerin derinliği gibi,
Kralların aklından geçen de kestirilemez.
⁴ Cürufu gümüşten ayırınca,
Kuyumcunun işleyeceği madde kalır.
⁵ Kötüleri kralın huzurundan uzaklaştırırsan
Kralın tahtı adaletle pekişir.
⁶ Kralın önünde kendini yüceltme,
Önemli kişiler arasında yer edinmeye çalışma.
⁷ Çünkü kralın seni bir soylunun önünde alaşağı etmesindense,
Sana, ‹‹Yukarıya gel›› demesi yeğdir.
⁸ Gördüklerinle hemencecik mahkemeye başvurma;
Çünkü başkası seni utandırabilir,
Sonra ne yapacağını bilemezsin.
⁹ Davanı doğrudan komşunla gör;
Başkasının sırrını açıklama.
¹⁰ Yoksa işiten seni utandırabilir
Ve bu kötü ün yakanı bırakmaz.
¹¹ Yerinde söylenen söz,
Gümüş oymalardaki altın elmafö gibidir.
¹² Altın küpe ya da altın bir süs neyse,
Dinleyen kulak için bilgenin azarlaması da öyledir.
¹³ Hasatta kar serinliği nasılsa,
Güvenilir ulak da kendisini gönderenler için öyledir.
Böyle biri efendilerinin canına can katar.
¹⁴ Yağmursuz bulut ve yel nasılsa,
Vermediği armağanla övünen kişi de öyledir.
¹⁵ Sabırla bir hükümdar bile ikna edilir,
Tatlı dil en güçlü direnci kırar.
¹⁶ Bal buldun mu yeteri kadar ye,
Fazla doyarsan kusarsın.
¹⁷ Başkalarının evine seyrek git,
Yoksa onları bezdirir, nefretini kazanırsın.
¹⁸ Başkasına karşı yalancı tanıklık eden
Topuz, kılıç ya da sivri ok gibidir.
¹⁹ Sıkıntılı günde haine güvenmek,
Çürük dişe ya da sakat ayağa güvenmek gibidir.
²⁰ Dertli kişiye ezgi söylemek,
Soğuk günde giysilerini üzerinden almaya,
Ya da sodaya sirke katmaya benzer.
²¹ Düşmanın acıkmışsa doyur,
Susamışsa su ver.
²² Bunu yapmakla onu utanca boğarsın
Ve RAB seni ödüllendirir.
²³ Kuzeyden esen rüzgar nasıl yağmur getirirse,
İftiracı dil de öfkeli bakışlara yol açar.
²⁴ Kavgacı kadınla aynı evde oturmaktansa,
Damın köşesinde oturmak yeğdir.
²⁵ Susamış kişi için soğuk su neyse,
Uzak ülkeden gelen iyi haber de öyledir.
²⁶ Kötünün önünde pes eden doğru kişi,
Suyu bulanmış pınar, kirlenmiş kuyu gibidir.
²⁷ Fazla bal yemek iyi değildir;
Hep yüceltilmeyi beklemek de...
²⁸ Kendini denetleyemeyen kişi
Yıkılmış sursuz kent gibidir.
^26:1 Yaz ortasında kar, hasatta yağmur uygun olmadığı gibi,
Akılsıza da onur yakışmaz.
² Öteye beriye uçuşan serçe
Ve kırlangıç gibi,
Hak edilmemiş lanet de tutmaz.
³ Ata kırbaç, eşeğe gem,
Akılsızın sırtına da değnek gerek.
⁴ Akılsıza ahmaklığına göre karşılık verme,
Yoksa sen de onun düzeyine inersin.
⁵ Akılsıza ahmaklığına uygun karşılık ver,
Yoksa kendini bilge sanır.
⁶ Akılsızın eliyle haber gönderen,
Kendi ayaklarını kesen biri gibi,
Kendine zarar verir.
⁷ Akılsızın ağzında özdeyiş,
Kötürümün sarkan bacakları gibidir.
⁸ Akılsızı onurlandırmak,
Taşı sapana bağlamak gibidir.
⁹ Sarhoşun elindeki dikenli dal ne ise,
Akılsızın ağzında özdeyiş de odur.
¹⁰ Oklarını gelişigüzel fırlatan okçu neyse,
Yoldan geçen akılsızı ya da sarhoşu ücretle tutan da öyledir.
¹¹ Ahmaklığını tekrarlayan akılsız,
Kusmuğuna dönen köpek gibidir.
¹² Kendini bilge gören birini tanıyor musun?
Akılsız bile ondan daha umut vericidir.
¹³ Tembel, ‹‹Yolda aslan var,
Sokaklarda aslan dolaşıyor›› der.
¹⁴ Menteşeleri üzerinde dönen kapı gibi,
Tembel de yatağında döner durur.
¹⁵ Tembel elini sahana daldırır,
Yeniden ağzına götürmeye üşenir.
¹⁶ Tembel kendini,
Akıllıca yanıt veren yedi kişiden daha bilge sanır.
¹⁷ Kendini ilgilendirmeyen bir kavgaya bulaşan kişi,
Yoldan geçen köpeği kulaklarından tutana benzer.
¹⁸ Ateşli ve öldürücü oklar savuran bir deli neyse,
Komşusunu aldatıp, ‹‹Şaka yapıyordum››
Diyen de öyledir.
²⁰ Odun bitince ateş söner,
Dedikoducu yok olunca kavga diner.
²¹ Kor için kömür, ateş için odun neyse,
Çekişmeyi alevlendirmek için kavgacı da öyledir.
²² Dedikodu tatlı lokma gibidir,
İnsanın ta içine işler.
²³ Okşayıcı dudaklarla kötü yürek,
Sırlanmış toprak kaba benzer.
²⁴ Yüreği nefret dolu kişi sözleriyle niyetini gizlemeye çalışır,
Ama içi hile doludur.
²⁵ Güzel sözlerine kanma,
Çünkü yüreğinde yedi iğrenç şey vardır.
²⁶ Nefretini hileyle örtse bile,
Kötülüğü toplumun önünde ortaya çıkar.
²⁷ Başkasının kuyusunu kazan içine kendi düşer,
Taşı yuvarlayan altında kalır.
²⁸ Yalancı dil incittiği kişilerden nefret eder,
Yaltaklanan ağızdan yıkım gelir.
^27:1 Yarınla övünme,
Çünkü ne getireceğini bilemezsin.
² Seni kendi ağzın değil, başkaları övsün,
Kendi dudakların değil, yabancı övsün.
³ Taş ağırdır, kum bir yüktür,
Ama ahmağın kışkırtması ikisinden de ağırdır.
⁴ Öfke zalim, hiddet azgındır,
Ama kıskançlığa kim dayanabilir?
⁵ Açık bir azar,
Gizli tutulan sevgiden iyidir.
⁶ Düşmanın öpücükleri aldatıcıdır,
Ama dostun seni iyiliğin için yaralar.
⁷ Tok insanın canı balı bile çekmez,
Aç kişiye en acı şey tatlı gelir.
⁸ Yuvasından uzak kalan kuş nasılsa,
Yurdundan uzak kalan insan da öyledir.
⁹ Güzel koku ve buhur canı ferahlatır,
Dostun verdiği öğüt insana tatlı gelir.
¹⁰ Kendi dostunu da babanın dostunu da bırakma
Ve felakete uğradığın gün kardeşinin evine gitme;
Yakın komşun uzaktaki kardeşten yeğdir.
¹¹ Oğlum, bilgece davran ki yüreğim sevinsin,
Beni ayıplayana yanıt vereyim.
¹² İhtiyatlı kişi tehlikeyi görünce saklanır,
Bönse öne atılır ve zarar görür.
¹³ Tanımadığı birine kefil olanın giysisini al;
Bir yabancı için yapıyorsa bunu,
Giysisini rehin tut.
¹⁴ Sabah sabah komşuya verilen gürültülü bir selam
Küfür sayılır.
¹⁵ Kavgacı kadının dırdırı
Yağmurlu günde damlaların dinmeyen sesi gibidir.
¹⁶ Böyle bir kadını dizginlemeye kalkmak,
Rüzgarı ya da yağı avuçta tutmaya çalışmak gibidir.
¹⁷ Demir demiri biler,
İnsan da insanı...
¹⁸ İncir ağacını budayan meyvesini yer,
Efendisine hizmet eden onurlandırılır.
¹⁹ Su görüntümüzü nasıl yansıtıyorsa,
Yürek de insanın içini yansıtır.
²⁰ Ölüm ve yıkım diyarı insana doymaz,
İnsanın gözü de hiç doymaz.
²¹ Altın ocakta, gümüş potada sınanır,
İnsansa aldığı övgüyle sınanır.
²² Ahmağı buğdayla birlikte dibekte tokmakla dövsen bile,
Ahmaklığından kurtulmaz.
²³ Davarına iyi bak,
Sığırlarına dikkat et.
²⁴ Çünkü zenginlik kalıcı değildir
Ve taç kuşaktan kuşağa geçmez.
²⁵ Çayır biçilince, yeni çimen çıkınca,
Dağlardaki otlar toplanınca,
²⁶ Kuzular seni giydirir,
Tekeler tarlanın bedeli olur.
²⁷ Keçilerin sütü yalnız seni değil,
Ev halkını, hizmetçilerini de doyurmaya yeter.

---